ΤΟ ΕΡΓΟ

Με λίγα λόγια...

Ο γεωγραφικός χώρος της Μικράς Ασίας κατά τη διάρκεια των αιώνων αποτέλεσε χωνευτήρι πολιτισμών και φυσική γέφυρα ανάμεσα στην αστική ενδοχώρα και την Ευρώπη. Από γεωμορφολογικής άποψης η γειτνίασή του με τη θάλασσα συνέβαλε καθοριστικά στη διαμόρφωση συγκεκριμένων χαρακτηριστικών τα οποία με τη σειρά τους καθόρισαν την ιδιαίτερη δημογραφική, οικονομική και κοινωνική εξέλιξη του πληθυσμού που διαβιούσε, ανά τους αιώνες, σε αυτόν τον χώρο. Η έλευση των Ελλήνων αποτέλεσε ασφαλώς το ξεκίνημα μιας νέας περιόδου για την περιοχή. Η έμφυτη τάση για περιπέτεια, η πνευματική ανησυχία, αλλά και η αναζήτηση κατάλληλων συνθηκών για οικονομική ανάπτυξη, αποτέλεσαν ίσως τη βάση για την άνθιση ενός ιδιαίτερου ελληνικού πολιτισμού, γνωστού και ως ιωνικού.

Κατά την αρχαιότητα το επίθετο ιωνικός ήταν προσδιοριστικό συγκεκριμένης ελληνικής φυλής και ενός συγκεκριμένου χώρου, σταδιακά όμως μετατράπηκε σε έναν ευρύτερο γεωγραφικό όρο. Με αυτήν την έννοια, του γεωγραφικού δηλαδή όρου, εξέφραζε και εκφράζει μέχρι σήμερα το σύνολο της πολιτιστικής δράσης, την οποία επιτέλεσαν οι Έλληνες, που αποίκησαν αρχικά τα δυτικά παράλια της Μικράς Ασίας, αλλά σύντομα εξαπλώθηκαν σε ολόκληρη σχεδόν τη μικρασιατική χερσόνησο. Αυτός ο πολιτισμός, φορέας ενός κοσμοπολίτικου πνεύματος, κατάφερε να αντέξει τέσσερις ξένες κατακτήσεις, αλλά και να διευρυνθεί καλύπτοντας το μεγαλύτερο μέρος της Μικράς Ασίας, ώσπου να σβήσει, πληθυσμιακά τουλάχιστον, το 1922.Το ερευνητικό πρόγραμμα «Πολιτισμικό και Οικιστικό Απόθεμα των Ελληνικών Κοινοτήτων της Μικράς Ασίας», το οποίο ξεκίνησε το 2010, δεν είχε ως στόχο μόνο να ανασύρει από τη λήθη τις ιστορικές μαρτυρίες και τις μνήμες από επιλεγμένες κοινότητες της Μικράς Ασίας στις οποίες έζησαν και δημιούργησαν οι Έλληνες. Σκοπός του υπήρξε και η παράλληλη καταγραφή και αποτύπωση του οικιστικού αποθέματος των κοινοτήτων αυτών, των υλικών δηλαδή κατάλοιπων της ελληνικής παρουσίας σε έναν διευρυμένο χώρο, ο οποίος οριοθετείται στα βόρεια από την περιοχή της Προύσας και φθάνει στα νότια μέχρι τη χερσόνησο της Ερυθραίας. Εντέλει η δημογραφική εικόνα των εν λόγω ελληνικών κοινοτήτων, η αστική ζωή και η κοινωνική οργάνωση, η αρχιτεκτονική όψη, η εκπαιδευτική παρουσία και η οικονομική συμβολή, ιδιαίτερα το εμπόριο, αποτυπώθηκαν με επιστημονική εντιμότητα και ενάργεια στο πλαίσιο της έρευνας αυτής. Όπως επίσης αποτυπώθηκαν οι μεγάλοι ευεργέτες στους τομείς της πολιτικής και επιχειρηματικής / οικονομικής ζωής, οι θρησκευτικοί άνδρες και οι λειτουργοί της παιδείας. Προκειμένου να υλοποιηθούν τα παραπάνω μια διεπιστημονική ερευνητική ομάδα μετέβη στις προεπιλεγμένες κοινότητες και προχώρησε σε μια κατά το δυνατόν πληρέστερη αρχιτεκτονική και ιστορική καταγραφή τους.Κατά τη διάρκεια της συγκέντρωσης στοιχείων, αρχειακού υλικού, πολύτιμων μαρτυριών (γραπτών, έντυπων, φωτογραφικών, προφορικών κ.ά.) η ερευνητική ομάδα υποστηρίχθηκε ή κατευθύνθηκε συμβουλευτικά από επιστήμονες (στην Ελλάδα και την Τουρκία), διακεκριμένους ακαδημαϊκούς, συλλέκτες και ερευνητές.

Συνολικά, μέχρι σήμερα, καταγράφηκαν και αποτυπώθηκαν οι κάτωθι 11 οικισμοί:

Επιμέρους ερευνητικά αποτελέσματα έχουν δημοσιοποιηθεί μέχρι σήμερα από την ερευνητική ομάδα σε επιστημονικά διεθνή συνέδρια και έντυπα στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Η ολοκλήρωση του συγκεκριμένου έργου πιστεύουμε πως θα συμβάλει ουσιαστικά στην ανάδειξη του ρόλου των Ελληνικών κοινοτήτων στον κοινωνικό, οικονομικό και πολιτιστικό τομέα, σφραγίζοντας ανεξίτηλα την ιστορία του τόπου. Παράλληλα, η καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης του οικιστικού και πολιτιστικού αυτού αποθέματος στο χώρο αναφοράς (σημερινή Τουρκία), το πλαίσιο και οι πολιτικές προστασίας και διαχείρισης του αποθέματος αυτού είναι ζητήματα που διερευνώνται στο έργο, αποτελώντας προϋποθέσεις για τη δημιουργία δυνητικών συνεργιών προς την κατεύθυνση της ανάδειξής του.
Για όλους τους παραπάνω λόγους θεωρούμε ότι η δημιουργία μιας ηλεκτρονικής πλατφόρμας με δημοσιοποίηση των μέχρι σήμερα καταχωρημένων και συστηματοποιημένων αποτελεσμάτων της έρευνας, θα αποτελέσει έναν κόμβο επικοινωνίας της «αληθινής» διάστασης του αποθέματος των οικισμών που έχουν μελετηθεί, κινητοποίησης αντίστοιχων ερευνητικών ενδιαφερόντων και γόνιμης επιστημονικής συζήτησης.

Την προσπάθεια αυτή υποστηρίζει με χορηγία του το Υπουργείο Εσωτερικών (Μακεδονίας – Θράκης).
Η Εταιρεία Αξιοποίησης και Διαχείρισης της Περιουσίας του Πανεπιστημίου Μακεδονίας υποστηρίζει το έργο επίσης, συμβάλλοντας στην οικονομική και διοικητική διαχείρισή του.